Adwokat Poznań

21 stycznia 2024

Jak podzielić spadek?

Bardzo często zdarza się tak, że spadek dziedziczony jest przez kilka osób. Taka sytuacja prowadzi często do dwóch skrajnych przypadków: całkowitego zaniechania uregulowania kwestii spadkowych albo przeciwnie, do ogromnych kłótni o to w jaki sposób należy podzielić spadek. Dlaczego warto i w jaki sposób należy prawidłowo przeprowadzić postępowanie wskaże adwokat od spraw spadkowych z Poznania.

Dział spadku polega na tym, że spadkobiercy, którzy do tej pory byli współwłaścicielami całego spadku, stają się wyłącznymi właścicielami poszczególnych składników majątku tworzących spadek. Zacznijmy od tego, że, aby móc podzielić spadek uprzednio musi zostać przeprowadzone postępowanie, w którym zostanie ustalone kto w ogóle ten spadek nabył, jest to tzw. postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, które następuje z ustawy bądź w wyniku pozostawienia przez spadkodawcę testamentu. Sąd wówczas wskazuje jedynie ułamkowo kto i w jakiej części nabywa spadek.

Podajmy taki najprostszy przykład, gdzie umiera osoba niezamężna posiadająca jedynie dwójkę żyjących dzieci, która nie pozostawiła po sobie testamentu. Wówczas o ile żadne z dzieci nie odrzuci spadku, to sąd wyda postanowienie, w którym stwierdzi, że każde z dzieci nabyło spadek po zmarłej w wysokości ½.

Takie postępowanie o ile jest konieczne, to jednak stwierdza wyłącznie kto i w jakiej części nabył spadek, ale w żaden sposób nie prowadzi do rozdzielenia poszczególnych składników majątku. Gdyby na tym poprzestać, to wracając do powyższego przykładu oznaczałoby, że każde z dzieci, które nabyło spadek w skład którego wchodzi np. samochód i mieszkanie jest w połowie właścicielem zarówno mieszkania jak i samochodu.

I tu zaczyna się problem, bo bardzo łatwo wyobrazić sobie sytuację, że spadkobiercy zaczną się kłócić o to w jakim zakresie mogą korzystać z samochodu albo np. o to, że jeden ze spadkobierców będzie chciał sprzedać mieszkanie z uwagi na chęć uzyskania gotówki. A nawet jeśli nie dojdzie do konfliktu na tym tle i spadkobiercy w dorozumiany sposób podzielą się poszczególnymi składnikami, to nieuregulowanie tych kwestii może w przyszłości zrodzić wiele problemów.

Możliwości dokonania podziału masy spadkowej są trzy :

podział cywilny rzeczy, który jest najprostszy do przeprowadzenia. W tym wypadku wystarczy sprzedać majątek i podzielić się otrzymanymi pieniędzmi. Spadkobiercy są więc w stanie rzeczywiście podzielić majątek po zmarłym zgodnie z przysługującymi im udziałami.
podział fizyczny rzeczy – tu sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, a to przede wszystkim dlatego, że niektórych rzeczy nie da podzielić się tak, aby nie straciły swojej przydatności zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Np. nie ma możliwości, aby podzielić na pół samochód. Ale już jeśli mamy do podziału działkę albo określoną sumę pieniędzy, to można to podzielić fizycznie zgodnie przysługującymi udziałami;
ostatnia opcja to przyznanie majątku na własność poszczególnym spadkobiercom z obowiązkiem spłaty pozostałych. Zdarza się np. że zmarły zostawia po sobie nieruchomość. Jeden ze spadkobierców chciałby w niej zamieszkać, podczas gdy innym zależy na pieniądzach. W takiej sytuacji można przyznać nieruchomość na własność pierwszej osobie, a ona spłaci pozostałych zgodnie z ich udziałami.

Może również dojść do sytuacji, w której spadek nie zostanie podzielony zgodnie z udziałami, bo spadkobierca zrzeknie się swojej części. Np. mieszkanie o wartości 500 000 zł, które odziedziczyły po połowie dwie osoby, zostanie przyznane jednemu spadkobiercy bez obowiązku spłaty, gdyż drugi spadkobierca oświadczy, że nie żąda tej spłaty. Tak sytuacja też jest możliwa, ważne jednak, aby uregulować te kwestie formalnie.

Co do samego postępowania, to dział spadku można przeprowadzić w sądzie lub zawierając umowę z pozostałymi spadkobiercami. Nawet jeśli wszyscy spadkobiercy doszli do porozumienia, to warto, aby taka umowa była zawarta w formie pisemnej, a najlepiej przed notariuszem, przy czym należy pamiętać, że jeżeli do spadku należy nieruchomość, to umowa o dział musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego i zwykła forma pisemna nie będzie tu wystarczająca. Gdy którykolwiek ze spadkobierców nie chce zgodzić się na dział lub gdy nie ma zgody, co do sposobu jego przeprowadzenia, zawarcie umowy będzie wykluczone. Wówczas pozostaje droga postępowania sądowego, którą może zainicjować każdy ze spadkobierców – nawet ten, który ma najmniejszy udział w spadku.